De perfecte theorie?
‘Ik zou wel iets meer theorie en handvatten willen, over hoe ik… ’.
Een veelvoorkomende leervraag aan de start van een opleidingsprogramma. Ik heb zelf een haat/liefde verhouding met theorieën en modellen. Ik heb regelmatig commentaar op de theorieën en modellen mij om de oren vliegen tijdens opleidingen, maar ik vind zelf ook regelmatig houvast in een model of theorie. Maar…
Wanneer ik vervolgens echt een theorie induik, duizelt het mij van de hoeveelheid verschillende visies en meningen. Dit zorgt dan weer voor twijfel, onzekerheid en irritatie. Op zo’n moment vraag ik me dan af:
‘waarom geven we niet toe dat we het allemaal niet weten en zetten we gewoon even alle theorieën opzij?’
Dit klinkt misschien als een verleidelijke gedachte, maar het blijkt onmogelijk te zijn. Elk woord dat we spreken, elk idee dat we denken, is doordrongen van een bepaald perspectief, een concept, een specifieke theorie die onze kijk op de wereld vormgeeft.
Neem bijvoorbeeld het concept van “thuis”. Voor sommigen vertegenwoordigt thuis een fysieke plek, een huis gevuld met herinneringen en emoties. Voor anderen is thuis een gevoel, een gevoel van verbondenheid en veiligheid dat overal kan worden gevonden. Voor nomadische gemeenschappen kan thuis zelfs een reeks van tijdelijke schuilplaatsen zijn, verspreid over een uitgestrekt landschap. Elk perspectief biedt een unieke kijk op het concept van thuis, en het is deze diversiteit die onze realiteit zo rijk en complex maakt.
Het idee dat er een absolute waarheid bestaat, is blijkbaar niet zo zwart-wit als het lijkt. De theorie die de werkelijkheid perfect weergeeft bestaat niet. In feite kan het kiezen van één enkele theorie als de ‘algemene waarheid’ andere perspectieven negeren en marginaliseren.
Het veronderstelt ook dat de werkelijkheid perfect kan worden vertaald in een mentaal model; een theorie. Dat er objectieve criteria bestaan om te bepalen welk model het dichtst bij de feiten ligt.
Maar wat als de werkelijkheid te complex is om in één model te vangen? Wat als onze criteria voor objectiviteit altijd beïnvloed worden door onze eigen subjectiviteit? Wat als we het idee aannemen dat ‘de waarheid’ niet bestaat? Of zo complex is dat hij niet te begrijpen is?
Wat betekent deze paradigmaverschuiving in de wereld van opleiden? Het betekent naar mijn idee dat we een ruimte creëren waarin verschillende perspectieven naast elkaar kunnen bestaan. Een ruimte waarin dialoog en discussie worden aangemoedigd. Waarin elk standpunt met respect en nieuwsgierigheid wordt gehoord en gewaardeerd. Streven naar inclusiviteit en empathie. Erkennen dat er geen enkelvoudige waarheid is die alles verklaart.
Kortom, de kracht van diverse perspectieven in opleidingen ligt niet alleen in het vergroten van kennis over theorieën en modellen, maar ook in het bevorderen van begrip, vertrouwen en samenwerking. Dat is waar naar mijn idee echte groei en ontwikkeling plaatsvinden.
Tot zoverre mijn hersenkraker van dit moment.
In het kader van dialoog en discussie aanmoedigen. Ik ben benieuwd naar waar en hoe mensen met mij mee denken en ook zeker anders denken?
Dit artikel is geïnspireerd door en gebruikt inhoud uit het boek ‘Leerzinwekkend’. Geschreven door Felix Corthouts en Roland Vermeylen. Echt een aanrader voor iedereen die aan gaat op deze tekst.
